Beeld je in: je bent zwanger. Voorlopig loopt alles goed, misschien af en toe een (klein) kwaaltje zoals misselijkheid of andere ongemakken maar over het algemeen ben je blij dat je zwangerschap goed verloopt. Regelmatig ga je op controle bij de gynaecoloog en/of vroedvrouw en/of huisarts en bij die opvolgingen krijg je steeds hetzelfde te horen: alles prima. Of misschien verloopt het toch nog niet helemaal naar wens en zijn er al wel wat complicaties.

Hoe dan ook dan volgt er de afname van een suikertest. Vluchtig krijg je te horen dat het niet veel voorstelt, maar blijf je misschien verder op je honger zitten. Je stelt je de vraag wat het juist is? Wat je kan verwachten? En wat als plots blijkt dat de resultaten niet best zijn? Als je graag, net zoals mij, vooraf geïnformeerd bent en enkele tips wenst, lees dan zeker verder.

Om te beginnen: wat is zwangerschapsdiabetes?

Zwangerschapsdiabetes is een aandoening waarbij tijdens de zwangerschap een hoge bloedsuikerspiegel wordt ontwikkeld. Deze vorm van diabetes is een gevolg van de hormonale veranderingen die een zwangerschap teweegbrengt. Het lichaam wordt relatief ongevoelig voor insuline, waardoor het glucosegehalte kan stijgen. Als deze stijging te ver gaat, spreken we van zwangerschapsdiabetes. In de meeste gevallen verdwijnt de insulineresistentie en herstelt het bloedsuikergehalte zich enkele dagen na de bevalling. (bron: AZ Sint-Lucas)

Het praktische verloop voor de vaststelling van zwangerschapsdiabetes:

Suikertest

In België wordt gemiddeld tussen de 24 en 28 weken zwangerschap een suikertest voorzien. Bij deze test is voorzien dat je een oplossing van 50mg glucose drinkt, gevolgd door een bloedtest die 1 uur later wordt afgenomen. Is de waarde te hoog dan zal je worden doorverwezen voor een uitgebreide suikertest.

Enkele weetjes m.b.t. de eenvoudige suikertest (in België):

• Je moet hiervoor niet altijd naar het labo van het ziekenhuis. Je kan hiervoor ook bij je vroedvrouw of huisarts terecht. Veel mensen weten dit niet en gaan er altijd van uit dat het verplicht via het labo moet. Dit is dus niet het geval, maar vraag voor de zekerheid even na of je inderdaad hiervoor terecht kan bij degene die jij op het oog hebt.
• Via het labo, de vroedvrouw of huisarts kan je dikwijls het glucosedrankje verkrijgen. Het suikerdrankje kan je ook verkrijgen bij de apotheek maar dikwijls gaat het hier dan over een oplossing die je zelf nog moet oplossen in een glas water ipv een kant en klaar drankje. Het drankje is ongeveer 200ml.
• Het drankje is te verkrijgen in meerdere smaken. Voor zover ik weet is het beschikbaar in sinaasappelsmaak en citrussmaak.
• Het drankje is, uiteraard (want dat is de bedoeling) su-per suikerig. Maar écht extreem. Zelfs als je een zoetebek bent, zou dit wel eens als een overdosis kunnen aanvoelen. Het is een beetje te vergelijken met gele AA-sportdrink maar dan precies 2 flesjes samen in 1 flacon.
• Je moet het drankje binnen de 5 min opdrinken, aansluitend mag je nog een glaasje water drinken om de vieze smaak door te spoelen. Want het blijft in je keel hangen en ook op je lippen voelt het aan alsof ze in suiker gedipt zijn. Nadien mag je voor de rest van het uur niets meer eten of drinken. Let daarmee op, want hier worden makkelijk fouten tegen gemaakt vb. per ongeluk nog een snoepje.
• Je zorgt er best voor dat het drankje lekker koel is, dit vergemakkelijkt het drinken.
• Voor het drinken moet je NIET nuchter zijn. Soms wordt hierover de verkeerde info meegegeven omdat de uitgebreide suikertest nuchter dient te gebeuren. Dit is niet het geval bij de simpele test. Je boekt dus best een afspraak voor bloedname in de voormiddag of in de namiddag. Je eet zoals je gewoon bent en één à twee uur later drink je het drankje en nog een uur later laat je de bloedname uitvoeren.
• Hoewel ze aanraden om normaal te eten, eet je best niet te suikerig. Eet dus als ontbijt best geen boterhammen met choco om vervolgens 1 uur later het drankje te nuttigen en dan de test. Meestal raden ze aan om een boterham met vb. kaas te eten.
• Van het drankje kan je misselijk worden. Als je hebt moeten overgeven kan je dit best melden aan degene die de bloedname uitvoert.
• De bloedname dient exact 1 uur later te gebeuren dan de inname van het drankje.
• Je mag tijdens dat uur niet bewegen. Het is niet de bedoeling om nog trappen te lopen, te poetsen, met de fiets naar de huisarts, vroedvrouw of labo te gaan voor bloedname, etc. Best is dat je het drinkt en vervolgens ergens rustig gaat zitten lezen en vervolgens met de wagen verplaatst, liefst zo dicht mogelijk bij de ingang. Eventueel kan je overwegen (indien mogelijk) om al in de wachtzaal het drankje te nuttigen en ter plaatse het uur af te wachten.
• Naar het toilet gaan mag wel, hou er rekening mee dat je best dan geen verre afstanden aflegt en/of trappen moet doen.
• Enkel een meting met de glucometer is onvoldoende. Er dient een volwaardig bloedonderzoek te gebeuren. Dikwijls schrijft de gynaecoloog of andere arts nog bijkomende labo-aanvragen voor zoals vitamine, schildklierwaardes, toxoplasmose e.d. zodat dit in een keer kan bekeken worden.
• Na de bloedname mag je uiteraard terug normaal eten en drinken.

En dan is het afwachten op de resultaten. Als deze goed zijn, dan zal er waarschijnlijk geen gevolg aan gegeven worden. Indien de waarde afwijkend is, zal je worden doorverwezen voor de uitgebreide suikertest. Hiervoor moet je wel naar het labo van het ziekenhuis.

De uitgebreide suikertest

Voor deze test maak je een afspraak bij het labo in het ziekenhuis. Aangezien je hier nuchter voor moet zijn (en dit misschien niet zo evident is) kan je best vragen om een afspraak zo vroeg mogelijk in te plannen.

De werking is dan doorgaans als volgt:

• Bij nuchtere toestand wordt een eerste bloedname gedaan. Vervolgens krijg je het suikerdrankje om zo snel mogelijk leeg te drinken, gevolgd door een glaasje water. De concentratie van het suikerdrankje is nu (normaal gezien) hoger dan je eerste test. Waar deze 50mg glucose bevat, is het voor deze test nu 75mg glucose.
• Aansluitend mag je ergens rustig gaan zitten om te wachten vb. in de wachtzaal. Sommige ziekenhuizen hebben een aparte relaxruimte voorzien, met makkelijke stoeltjes en waar het minder druk is.
• Je krijgt ook mee op welk uur je opnieuw moet langsgaan voor de eerst volgende bloedname. Dikwijls dien je dit zelf in het oog te houden, en word je dus niet meer uit de wachtzaal geroepen.
• In sommige ziekenhuizen plaatsen ze een katheter zodat ze je geen 3 keer moeten prikken. Bij andere prikken ze telkens zoals een gewone bloedname met een naald.
• Op 1 uur na het drinken van het drankje, wordt er opnieuw bloed genomen.
• Hetzelfde op 2 uur na het drinken van het drankje. Let op, ook hier weer zitten verschillen. Sommige ziekenhuis hanteren andere meetmomenten, vb. na 30 min, na 1 uur, na 2 uur. Dat kan dus verschillen.
• Na de laatste bloedname mag je in principe naar huis en de resultaten afwachten.
• Je kan misselijk worden van het drankje maar dikwijls is het zo dat als je binnen het eerste uur niet misselijk was, dit ook niet meer zal gebeuren.
• Van de werking van het suikerdrankje kan je ofwel erg loom/moe worden en je baby eerder actief of andersom: een actieve mama en een rustige baby.

Afwijkende waarden uitgebreide suikertest

Als blijkt dat ook deze waarden afwijken, al is het slechts 1 waarde die afwijkt, wordt er automatisch de diagnose "zwangerschapssuiker of zwangerschapsdiabetes" gesteld. De uitgebreide suikertest is nauwkeuriger dan de eerste, maar omdat het onmogelijk is om elke zwangere vrouw de uitgebreide te laten ondergaan, wordt er een schifting voorzien.

Als je zwangerschapsdiabetes hebt zal je worden doorverwezen naar een specialist. Dit kan een endocrinoloog/diabetes- specialist zijn. Zeker wanneer je nog last hebt van bijkomende afwijkingen in schildklierwaarden.

En dan?

Dan zal je uitleg krijgen over de werking van suiker in je lichaam en de behandeling. In eerste instantie is het de bedoeling om een zicht te krijgen op je suikerwaardes doorheen de dag. Dit betekent dikwijls dat je met een glucometer aan de slag moet.

Dit kan inhouden dat je de eerst week een 7- punts dagmeting gaat doen. Concreet houdt dit het prikken in op volgende tijdstippen:

• 's ochtens binnen de 30min nadat je bent opgestaan in nuchtere toestand.
• 1 uur na het ontbijt
• Voor het middagmaal
• 1 uur na het middagmaal
• Voor het avondmaal
• 1 uur na het avondmaal
• Voor het slapengaan

Daarna kan het zijn dat je mag overschakelen naar een 4-punts dagmeting. Dit betekent een meting:

• 's ochtends binnen de 30 min nadat je bent opgestaan in nuchtere toestand
• 1 uur na het ontbijt
• 1 uur na het middagmaal
• 1 uur na het avondmaal

De waardes die gelden als doelstellingen bij de metingen voor zwangerschapsdiabetes zijn:

• Nuchter voor het ontbijt < 95 mg/dl
• Voor een maaltijd <120 mg/dl
• 1 uur na de maaltijd <140 mg/dl
• Voor het slapengaan <120 mg/dl

In eerste instantie zal het de bedoeling zijn om je suiker onder controle te krijgen met een aangepast eetpatroon ("dieet"), als dat niet lukt dan zal er in overleg met de arts vermoedelijk een behandeling met insuline opgestart worden.

En dan sta je daar... wat kan je dan wel of niet meer eten?

Enkele tips:

• Waarschijnlijk zal je ook begeleid worden door een diëtist, maar hiervan gebruik door als je vragen hebt ze op voorhand al te noteren.
• Probeer een dagboek bij te houden van wat je eet gecombineerd met je meetwaardes. Misschien dat dit handig kan zijn voor (je vragen) bij de diëtist maar ook ter verklaring waarom sommige waardes hoger uitvallen dan andere. Het geeft je een zicht op welke etens(bron) je reageert.
• Je kan eventueel voor achtergrondinformatie een beroep doen op literatuur zoals bijvoorbeeld "Handboek Zwangerschapsdiabetes" van Nicole de Haan en Linda Rodenburg waarin ook vb. wordt gekaderd dat havermout best niet gecombineerd wordt met fruit zoals banaan omdat de samenstelling een te hoge piek geeft.
• Sla nog niet meteen suikervrije koeken e.d. in want dit kan wel eens afgeraden worden. Meestal bevatten dergelijke producten dan wel minder suiker, maar ook net veel meer vet.
• Het standaard voorbeeld dagschema bestaat uit je hoofdmaaltijden (ontbijt - middagmaal - avondmaal) met een 3-tal tussendoortjes (vb. 10u - 15u- 2Ou) waarbij je <15gr koolhydraten nuttigt.
• Richtlijn als "gezonde" koeken zijn: <15gr vet/100 gr, > of gelijk aan 3gr vezels/100 gr, <1/3 suikers van de totale hoeveelheid koolhydraten.
• Probeer "witte" producten te vervangen naar "volkoren" varianten dus ipv wit brood, bruin brood (volkoren), volkoren crackers, volkoren pasta, volkoren rijst of zilvervliesrijst, etc.
• Neem uiteraard voor jezelf eens onder de loep wat je zoal eet op een dag. Je zal verschieten hoeveel suikers er in allerhande producten zitten. Ervaring leert ook dat 'light' niet altijd beter is, net zoals 'suikervrij'. Etiketten lezen wordt waarschijnlijk je nieuwe hobby.

Tot slot nog een kanttekening: ik ben niet medisch geschoold en dit artikel is slechts informatief. Uiteraard is iedereen en diens (medische) situatie anders en wordt het best bekeken samen met een arts/specialist voor wat van jou specifiek van toepassing is. Net zoals er verschillen kunnen zitten in werkingen tussen vb. specialisten/ziekenhuizen, het onderzoek/onderzoeksoort, maar ook wijzigingen gebeuren in te behalen waardes etc.

Wanneer je plots, zeker wanneer je het niet zou verwachten, de diagnose zwangerschapssuiker krijgt kan dit je toch even doen slikken. Lees meer over deze mentale impact in mijn blogartikel: "Zwangerschapsdiabetes: van de hemel naar de hel?"