Een wettelijke grondslag ter consumentenbescherming

De handel van edele metalen is in verschillende landen wettelijk gereglementeerd. Voor België is het "KB van 8/01/1990 houdende de uitvoeringsmodaliteiten van de wet van 11/08/1987 houdende waarborg van werken uit edele metalen" hiervoor een interessante rechtsbron.

Deze regelt de waarborg van werken uit edele metalen, namelijk:

• alle werken uit goud, zilver, platina bestemd voor de handel in of de fabricage van juwelen, uurwerken, goud-en zilversmeedwerk, daarin begrepen eretekens, medailles, insignes uit deze edele metalen
• voornoemde werken, welke ook hun afwerkingsgraad en zover de werken uit goud, zilver of platina voor verkoop worden tentoongesteld, te koop aangeboden of verkocht worden
• wordt gelijkgesteld met de hierboven vernoemde werken: alle werken uit goud, zilver, platina uitsluitend of gedeeltelijk dienend als sieraard op zichzelf of door samenvoeging met andere voorwerpen, met uitzondering van munten.
• goud-, zilver-, platinawerken die als dusdanig bij openbare verkoop of bij leenkassen of dergelijke instellingen georganiseerde verkoop, te koop worden gesteld.

Indien deze werken niet conform de wet gemerkt zijn, dienen zij het bijzonder stempelteken van een door de Koninklijke Munt van België erkende handelskeurmeester te worden voorzien. Deze stempel is gelijkgesteld met dat van een stempelhandtekening.

Er zijn echter een aantal werken die van een stempelverplichting zijn vrijgesteld. Hun gehalte dient dan wel op de factuur te worden gewaarborgd. Concreet gaat het over:

• toebereidselen (voorbereidingen)
• toebehoren van sommige werken die wegens technische redenen uit edele en niet edele metalen zijn samengesteld, zoals vb. mousquetonhaakjes, veerschakels, en alle kleine gelijkaardige onderdelen
• de werken uit goud of platina die minder dan 1 gram wegen. (nota: voor oorbellen geldt de gewichtsaanduiding voor het paar)
• de werken uit zilver die minder dan 2 gram wegen. (nota: voor oorbellen geldt de gewichtsaanduiding voor het paar)
• de onvoltooide werken waaraan nog delen moet worden toegevoegd die edelmetaal bevatten.
• de werken voor tandprothese of medisch gebruik
• de werken, instrumenten of apparaten voor wetenschappelijk gebruik bestemd voor laboratoria en voor industrie
• de munten die een wettelijke koers hebben of gehad hebben
• toetsnaalden
• werken die niet zonder gevaar van beschadiging gestempeld kunnen worden evenals oudheidkundige of kunstzinnige werken
• werken die aan gieterijen van edelmetaal of regelmatig gevestigde handelaars wordt verkocht met als doel te worden vernietigd

Samenvattend: gouden, zilveren of platina juwelen die in België worden verhandeld, dienen voorzien te zijn van een geldig keurteken. Ze dienen als waarborg, als wettelijke bescherming voor de consument.

Wat met juwelen afkomstig uit het buitenland ?

Ook hier is het voornoemde KB van toepassing voor België. Deze stelt dat werken van buitenland fabricaat uit goud, zilver of platina in België worden toegelaten voor verkoop. Deze dienen echter wel bekleed te zijn met de controle-stempeltekens van de vreemde Staat die voor de binnenlandse handel in hun land van herkomst gelden.

De ingevoerde werken uit een lidstaat van de EU mogen ook verkocht worden indien zij voorzien zijn van stempeltekens met een informatieve inhoud die gelijkwaardig is aan die van de door België voorgeschreven stempeltekens. Deze gelijkwaardigheid van de informatie inhoud op het ingevoerde werk moet blijken uit:

• de vermelding van de aard van het metaal, namelijk: zilver, goud of platina
• de vermelding van het gehalte van het edelmetaal in de legering. Dit moet uitgedrukt zijn in 1000-sten en niet in karaat!
• de stempel- handtekening van de buitenlandse fabrikant

Alvorens dergelijke werken te koop worden aangeboden in België zal de invoerder/verkoper aan het Waarborgkantoor het bewijs moeten leveren dat de stempel-handtekening van de buitenlandse fabrikant in het land van oorsprong is erkend of er is aanvaard. Boven weergegeven informatie dient ook duidelijk te worden aangebracht op  etikettering alsook op de factuur van de fabrikant.

Samenvattend: Juwelen in België te koop aanbieden met een herkomst uit het buitenland is geen probleem, voor zover er aan bepaalde voorwaarden is voldaan zoals vermelding van het metaal, het gehalte en de handtekening en/of controle-stempeltekens.

De vormgeving van de stempeltekens

De vorm van de Staatsstempeltekens voor de controle van de werken uit edele metalen binnen België is, conform voornoemde wet, als volgt samengesteld:

• De matrijs van de stempeltekens voor de werken uit goud van het " eerste gehalte " vertoont een Gothische kleine letter o met in het midden het Arabische cijfer 1 geplaatst tussen twee sterretjes, het geheel in een rechthoekig veld met afgesneden hoeken boven een rechthoek in het midden waarvan de cijfers 833 voorkomen.
• De matrijs van de stempeltekens voor de werken uit goud van het " tweede gehalte " vertoont een Gotische hoofdletter O met in het midden het Arabische cijfer 2, het geheel in een cirkelvormig veld.
• De matrijs van de stempeltekens voor de werken uit goud van het " derde gehalte " vertoont een Latijnse hoofdletter O met in het midden het Arabisch cijfer 3, het geheel in een vierkant veld, schuin geplaatst, boven een rechthoek in het midden waarvan de cijfers 585 voorkomen.
• De matrijs van de stempeltekens voor de werken uit zilver van het " eerste gehalte " vertoont een klaverblad van vier met in het midden het Arabisch cijfer 1 in reliëf, zonder ander veld dan de omlijning van het klaverblad.
• De matrijs van de stempeltekens voor de werken uit zilver van het "tweede gehalte" vertoont een klaverblad van vier met in het midden het Romeins cijfer II ingesneden, het geheel in een vierkant veld met licht afgeronde hoeken.
• De matrijs van de stempeltekens voor de werken uit platina vertoont een koningskroon zonder ander veld dan de omlijning van de kroon.

Voor voornoemde matrijzen zullen de cijfers worden weggelaten op de stempeltekens van verkleinde afmetingen. De werken dienen hun staat van voltooiing volbracht te hebben alvorens te voorzien van een stempelteken. De werken worden alleen tot het onderzoek toegelaten indien zij, noch door polijsten of andere wijze zijn afgewerkt, noch van stenen of versierselen zijn voorzien.

(bron foto)

• ruitvormig voor goud;
• ovaalvormig voor zilver;
• rechthoekig met afgesneden hoeken voor platina.

De stempels au, AG en PT of Pt die het gebruikte metaal aanduiden en de aanduiding van het gehalte in Arabische cijfers voorafgaan, mogen deel uitmaken van de gehaltestempels of afzonderlijk worden aangebracht. In dit laatste geval, hebben zij dezelfde vorm als de gehaltestempel van het metaal waarop zij betrekking hebben.

Het merk van de keurmeester van de Regering heeft de vorm van een vierkant. Het merk van een keuringsinstelling heeft de vorm van twee cirkels waarin een vierkant is gevat. Dit vierkant is het vlak waarin het logo van de keuringsinstelling in reliëf dient aangebracht te worden.

Meerdere stempels?

Er kunnen verschillende stempels in voorwerpen en sieraden aanwezig zijn. Er zijn ongeveer een 19-tal combinatie mogelijkheden, maar zullen nooit allemaal voorkomen. Doorgaans zal er sprake zijn van 2 à 4 tekens.

• Het jaar waarin het artikel gestempeld  is (jaarletter)
• Het edelmetaal gehalte (het is mogelijk dat 2 stempels door elkaar heen geslagen zijn als het voorwerp uit meer dan één materiaal vervaardigd is)
• De tijd of periode waarin het gemaakt is
• De goudsmid/fabrikant wie het gemaakt heeft (meesterteken)
• De ontwerper
• De keurmeester
• De stad waar het object gekeurd is
• De verkoper
• Het gewicht van het object
• De belasting die er eventueel over geheven is (bijv. i.v.m. weeldetax of oorlogs-schatting)
• Een eventueel kroningsjaar waarin het object gemaakt is
• De regerende vorst(in) in het jaar waarin het object gemaakt is
• Het land waar het voorwerp vervaardigd is
• De provincie waar het voorwerp vervaardigd is
• De stad waar het object vervaardigd t is (stadwapen)De importeur van het object naar een bepaald land
• De import van het voorwerp in een land
• De import van het voorwerp in een stad
• De export van het voorwerp uit een land

(bron)

(bron foto)